اساسا ۳نوع ضعف چشم وجود دارد که نوع اول نزدیک بینی، دوم دوربینی و سومین مورد آستیگماتیسم است. به‌طور متوسط بیش از ۵۰درصد افراد بالغ و میانسال نیاز به استفاده از عینک دارند. یکی از روش‌هایی که برای رفع ضعف بینایی مرسوم شده، عمل لیزر چشم است. درباره این عمل جراحی و مضرات و محاسن آن گفت‌وگویی با دکتر نادر نصیری، فوق‌تخصص جراحی چشم و استاد دانشگاه شهید بهشتی انجام داده‌ایم که حاصل این گفت‌وگو را در اختیار شما قرار می‌دهیم.
ضعف بینایی هیچ ارتباطی با میزان مطالعه و کار مداوم چشمی ندارد. همچنین عدم‌استفاده از عینک یا وضعیت تغذیه نیز منجر به پیشرفت ضعف چشم نمی‌شود. به‌طور کلی می‌توان گفت که ضعف بینایی صرفا جنبه ارثی دارد. این مشکل عموما از حدود سن ۱۳تا ۱۹سالگی شروع و سپس ثابت می‌شود. شاید به همین دلیل است که بسیاری از والدین این تصور را دارند که فرزندانشان به‌دلیل مطالعه زیاد یا استفاده زیاد از کامپیوتر دچار ضعف بینایی شده‌اند. درحالی‌که هیچ فعالیت شدید چشمی موجب ضعف بینایی نمی‌شود.
همچنین ببینید : ۱۲ مورد از بیماری های مرگبار که کمتر از ۲۴ ساعت جانتان را میگیرد
عینک وسیله‌ای جهت اصلاح دید بسیاری از افراد است اما همین وسیله کمک‌دهنده در پاره‌ای موارد به صلاح بسیاری از افراد نیست؛ برای مثال استفاده از عینک برای فوتبالیست‌ها، کشتی‌گیران، شناگران و بسیاری دیگر از رشته‌های ورزشی امکان‌پذیر نیست همچنین برای مشاغل خاصی نظیر خلبانان، مأموران آتش‌نشانی و نیروی انتظامی و نیروهای امدادی حین کار محدودیت ایجاد کرده و در پاره‌ای موارد امکان‌پذیر نیست. در ضمن افرادی که اختلاف بین ۲چشم‌شان بیش از ۲/۵درجه باشد استفاده از عینک برایشان سرگیجه ایجاد کرده و قابل تحمل نخواهد بود. برای رفع این معضل می‌توان از لنزهای تماسی استفاده کرد اما لنز هم وسیله‌ای پرهزینه است و امکان عفونت دارد. ضمن آنکه رعایت بهداشت از آن هم دشوارتر است.
یکی از روش‌های اصلاح دید، جراحی با لیزر است که درصورت انجام آن مشکلات استفاده از عینک و لنز برطرف می‌شود. در روش عمل جراحی لازک یا P.R.K که توسط لیزر انجام می‌شود انحنای قرنیه تغییر می‌یابد. اطلاعات شکل و ضخامت قرنیه و شماره عینک و سن بیمار به دستگاه داده می‌شود و دستگاه طبق نرم‌افزاری که دارد تشخیص می‌دهد که چه میزان و در کدام محل لیزر باید به قرنیه تابیده شود تا وضعیت قرنیه به یک فرم طبیعی و نرمال دربیاید.
شرایط عمل لیزر چشم
اساسا بیمارانی می‌توانند تحت این عمل قرار بگیرند که شرایط خاصی داشته باشند. یکی از مهم‌ترین شرایط این است که شماره چشم بیمار باید به‌مدت یک‌سال ثابت باشد. معمولا بعد از سن ۱۸سالگی شماره چشم بیمار به سمت ثابت شدن می‌رود البته در بعضی موارد ممکن است تا سن ۲۵سالگی هم طول بکشد. زمانی که جراح مطمئن شد که یک‌سال از ثابت بودن شماره چشم گذشته می‌تواند تصمیم به عمل جراحی بگیرد. البته شرایط دیگری هم باید فراهم باشد مثلا فرد بیماری‌هایی از قبیل قوز قرنیه، کدورت قرنیه، خشکی چشم، مشکلات پلک، آب مروارید، آب سیاه، بیماری‌های شبکیه، بیماری عصب بینایی (تنبلی چشم)، دیابت و بیماری‌های سیستم ایمنی و… نداشته باشد. روی هم رفته بعد از یک معاینه دقیق که توسط چشم‌پزشک انجام و پس از آنکه اطلاعات دقیق بیمار گرفته می‌شود، جراح آزمایشهای مربوطه از قبیل تعیین شماره دقیق ضعیفی چشم، اندازه‌گیری ضخامت قرنیه و عکسبرداری جهت تعیین شکل دقیق قرنیه (توپوگرافی) را انجام می‌دهد. قرنیه بیمار باید ضحامت مناسب را داشته و نیز هیچ‌گونه علائمی دال بر قوز قرنیه (کراتوکونوس) نداشته باشد.
مراحل عمل جراحی چشم با لیزر
درآغاز عمل، چشم بیمار به‌وسیله قطره بی‌حس کننده، بی‌حس می‌شود و سپس با محلول بتادین چشم‌ها ضدعفونی شده و بیمار زیر دستگاه لیزر دراز می‌کشد. بیمار حین عمل کاملا بهوش و آگاه است. اطلاعات مربوط به شماره عینک بیمار قبل از جراحی به دستگاه داده شده است. دستگاه میزان اشعه‌ای را که باید به چشم بیمار تابیده شود را مشخص می‌کند. جراح پلک‌های بیمار را با وسیله مخصوصی باز کرده و لایه رویی قرنیه که اپی‌تلیوم نامیده می‌شود را به قطر حدود ۸میلی‌متر برمی‌دارد. این لایه بعد از ۳الی ۵روز خودبه‌خود ترمیم می‌شود. پس از آنکه اپی تلیوم قرنیه برداشته شد به بیمار گفته می‌شود که فقط به نوری که درست وسط دستگاه است خیره شود. سر بیماربایددر یک حالت کاملا افقی و موازی با دستگاه قرار گیرد. با فشار به دکمه، دستگاه شروع به تاباندن لیزر می‌کند و زمانی که شماره چشم بیمار اصلاح شد تابیدن لیزر به‌طور اتوماتیک پایان میگیرد. آنگاه با گذاشتن یک لنز تماسی روی قرنیه، عمل چشم اول خاتمه و با همین روش عمل چشم دوم انجام می‌شود و سپس بیمار به اتاق معاینه هدایت می‌شود و بعد از معاینه و تجویز دارو و دادن توصیه‌های لازم مرخص می‌شود.
از آینده : ۱۵ عضو بدن انسان که به دست تکامل در آینده دیگر وجود نخواهند داشت
پس از جراحی با لیزر
معمولا به بیمار توصیه می‌شود که ۲الی ۳ روز را در اتاق تاریک یا نیمه‌تاریک استراحت کند و تا آنجا که امکان دارد چشم‌ها را باز نکند و بهتر است از عینک‌های آفتابی استفاده کند. پس از عمل بیمار از ۲قطره ضد‌التهاب و ضد‌عفونت استفاده می‌کند و اگر دردی داشت مجاز است که از مسکن و آرام‌بخش هم استفاده کند.
معمولا بین ۳تا ۵ روزطول می‌کشد تا لایه برداشته شده روی قرنیه (اپی تلیوم) مجددا ترمیم شود و تا زمانی که ترمیم نشده باشد بیمار احساس جسم خارجی و اشک‌ریزش و تاری دید خواهد داشت. بعد از ترمیم لایه اپی تلیوم، لنز پانسمان از چشم خارج می‌شود. بیمارباید تا ۱۰روز تحت درمان با قطره آنتی‌بیوتیک قرار گرفته و به‌مدت ۴الی ۸هفته از قطره ضد‌التهاب (کورتن) استفاد کند. زمانی که جراح از ثابت بودن نمره چشم اطمینان داشته و آزمایشهای لازم همگی خوب بوده و دستگاه‌های جراحی هم به روز باشند و جراح مهارت و تجربه کافی داشته باشد نتیجه عمل بسیار عالی و در غیراین صورت نتیجه عمل نامناسب خواهد بود.
عوارض جراحی چشم با لیزر
این عمل به هیچ عنوان باعث نابینایی یا آب‌مروارید یا عارضه دیگر نخواهد شد و اگر بیمار در آینده دچار آب‌مروارید شود مشکلی برای عمل جراحی ندارد. همچنین خانم‌هایی که این عمل جراحی را انجام داده باشند هیچ مانعی جهت انجام زایمان طبیعی ندارند. دسته‌ای از افراد ممکن است بعد از انجام این عمل دچار خشکی چشم شوند که آن هم موقتی و زودگذر است که با استفاده از قطره اشک مصنوعی برطرف خواهد شد. از دیگر عوارضی که ممکن است این جراحی ایجاد کند عفونت است که خوشبختانه بسیار نادر است. بعد از این عمل بیمار حدود ۲تا ۳هفته از تاری دید گله دارد که به مرور برطرف خواهد شد.
اگر بیمار، مناسب انتخاب شود این عمل بسیار مفید خواهد بود. انتخاب بیمار بسیار مهم است. شاید بتوان گفت حدود ۷۰تا ۷۵درصد افراد قابلیت انجام این عمل را دارند. ۲۵درصدی که عمل به صلاحشان نیست نباید این کار را انجام دهند چون نتایج ناگواری ایجاد خواهد کرد. امروزه در این زمینه بیماری که دچار نابینایی شود دیده نشده چرا که نابینایی مربوط به عصب و شبکیه چشم است و اشکال در قرنیه، هیچ فردی را نابینا نمی‌کند حتی بدترین عارضه‌ای که ممکن است برای قرنیه ایجاد شود آن است که عفونت کرده و لک بردارد که آن هم با درمان دارویی و در نهایت با پیوند قرنیه برطرف خواهد شد.
بعد از عمل هیچ محدودیتی وجود ندارد فقط توصیه می‌شود در نور شدید آفتاب از عینک آفتابی استفاده شود.
در مجله اینترنتی ایران فان بخوانید: ظاهر از باطن می گوید! ۸ رازی که ظاهرتان از شخصیت و سلامتی شما بازگو می کند
پرسش‌های رایج
مناسبت‌ترین زمان انجام این عمل چه سنی است؟
برای افراد نزدیک‌بین تا قبل از سن ۴۰سالگی و برای افراد دوربین بعد از سن ۴۰سالگی و برای افراد آستیگماتیسم در هر سنی مناسب است (به شرطی که شماره چشم ثابت شده باشد).
هر دو چشم با هم عمل می‌شود و یا جداگانه؟
هر دو چشم در یک جلسه عمل خواهد شد.
چه شماره‌هایی قابل عمل هستند؟
برای افراد نزدیک بین از شماره ۰/۷۵- الی ۸-
برای افراد دوربین از شماره ۰/۷۵+ الی ۵+
برای افراد آستیگمات از شماره ۰/۲۵الی ۵٫
بعد از انجام این عمل اگر ضربه به سر بخورد ممکن است فرد را دچار مشکل کند؟
ضربه به سر درصورتی که به عصب بینایی و مرکز بینایی که در مغز قرار گرفته وارد شود، بینایی را دچار مشکل خواهد کرد.
آیا اگر فردی پس از انجام این عمل شماره چشمش برگردد و نیاز به اصلاح دید داشته باشد می‌تواند مجددا عمل یا از لنزهای تماسی استفاده کند؟
بله. درصورتی که بیمار دوست نداشته باشد از عینک استفاده کند هم می‌تواند عمل جراحی مجدد انجام دهد به شرطی که آزمایشهای چشم بیمار مناسب باشد. همچنین با تجویز چشم پزشک و با رعایت موارد بهداشتی می‌تواند از لنزهای تماسی استفاده کند.
