مفاتیح را چه کسی نوشته است؟
مفاتیح را چه کسی نوشته است؟
امیدواریم از خواندن این مطلب، ((مفاتیح را چه کسی نوشته است؟)) لذت ببرید و برایتان مفید باشد،از همراهی شماسپاسگذاریم.
مَفاتیحُ الجِنان
(به معنای کلیدهای بهشت‌ها) نام رایج‌ترین کتاب دعا در بین شیعیان، تألیف شیخ عباس قمی (۱۲۹۴-۱۳۵۹ق) است. این کتاب مجموعه‌ای از دعاها، مناجات‌ها، زیارات، اعمال مخصوص ایام سال و ماه و آداب و رسوم دینی است که از پیامبر اسلام و ائمه شیعیان و علما نقل شده است. مؤلف مفاتیح بخش زیادی از این کتاب را از کتابهای پیشین مانند اقبال سید بن طاووس و مصباح کفعمی و زاد المعاد علامه مجلسی گرفته است. متن دعاها و زیارت‌ها به عربی نوشته شده و مؤلف در آغاز بعضی دعاها توضیحات فارسی آورده است.
مفاتیح در سال ۱۳۴۴ ق در مشهد منتشر و در مدت کوتاهی همه‌گیر شد. این کتاب در خانه‌ها و اماکن متبرکه شیعیان ایران یافت می‌شود و غالباً تنها منبع مورد مراجعه بسیاری از شیعیان جهان برای اعمال مستحبی و در مناسبت‌های مذهبی است.
مشهورترین ترجمه آن به فارسی از مهدی الهی قمشه‌ای است. محدث قمی، کتاب الباقیات الصالحات را نیز با همان مضمون ادعیه، زیارات و نماز‌ها به مفاتیح افزوده که در بیشتر نسخه‌ها در حاشیه مفاتیح درج شده است.
دو کتاب مفاتیح نوین و منهاج الحیاه با هدف مستندسازی و کتاب مفاتیح الحیات با انگیزه تکمیل مفاتیح الجنان منتشر شده است. خلاصه‌های متعددی از مفاتیح با نام‌های گوناگون منتشر شده است.
مؤلف مفاتیح الجنان
عباس بن محمد رضا قمی (۱۲۹۴-۱۳۵۹ق) مشهور به شیخ عباس قمی و محدث قمی از علمای شیعه در زمینه حدیث، تاریخ و خطابه است. وی صاحب تألیفات بسیاری در حوزه‌های مختلف است که معروف‌ترین آنها مفاتیح الجنان، سفینه البحار و منتهی الآمال است.
مرحوم شیخ عباس قمی، آن چنان که از مقدمه کوتاه مفاتیح الجنان برمی آید، کتابی به نام «مفتاح الجنان» (که در ادعیه و زیارات تالیف شده بود) را ملاحظه کرده بود و به جهت تکمیل آن، دست به نگارش مفاتیح زده‌اند:
«…. بعضی از اخوان مؤمنین از این داعی درخواست نمودند که کتاب مفتاح الجنان را که متداول شده بین مردم ، مطالعه نمایم و آنچه از ادعیه ی آن کتاب سند دارد ذکر نمایم و آنچه را که سندش به نظرم نرسیده، ذکر ننمایم و اضافه کنم بر آن بعض ادعیه و زیارات معتبره که در آن کتاب ذکر نشده، پس احقر خواهش ایشان را اجابت نموده و این کتاب را به همان ترتیب جمع آورده و نامیدم آن را به مفاتیح الجنان و…..»
شیخ عباس قمی، سالها از محضر استادان بزرگ حوزه: میرزا محمد ارباب میرزا، محمدتقی شیرازی، سیدحسن صدر، سیدابوالحسن نقوی و میرزا حسین نوری بهره های علمی گرفت و در علوم قرآن، حدیث، تاریخ و تراجم آثاری مفید و ماندگاری نگاشت.کتابهای این حدیث شناس، که به پاکبازی و صفای باطن شهره بود، از استقبال بسیار خوب مردم و اهل علم و تحقیق برخوردار شد و در کانون توجه ها قرار گرفت.
چرا شیخ عباس قمی مفاتیح الجنان را تدوین کرد؟
شیخ عباس قمی به این دلیل مفاتیح الجنان را نوشتند، که کتابی به نام «مفتاح الجنان» در آن دوران وجود داشت، که در آن مطالب غیر مرتبطی آن هم بدون سند منتشر شده بود.
مرتضی آخوندی، عضو سابق هیئت مدیره اتحادیه ناشران و رییس انجمن اسلامی ناشران در ، توضیحاتی در خصوص «وضعیت نشر و تولید کتاب در کشور، قانون کپی‌رایت، وضعیت کتاب بعد از قانون هدفمندی‌یارانه‌ها، مشکلات ناشران در کشور، ممیزی در ارشاد و…» ارایه داد.
مدیر نشر دارالکتب الاسلامیه در بخشی از این گفت‌وگو به ارایه توضیحاتی پیرامون نحوه شکل‌گیری این انتشارات پرداخت و گفت: «پدرم سال ۱۳۱۷ در نجف مشغول تحصیل بودند. مرحوم شیخ عباس قمی هم به نجف آمده بودند، چون در زمان رضا خان اکثر علمای ایران به خاطر مسئله کشف حجاب به این شهر رفته بودند. ایشان قصد داشتند، کتاب «سفینه البحار» را در نجف چاپ کنند، اما سرمایه ای نداشتند. از پدرم که طلبه جوانی بود، خواست این کار را انجام دهد، و از راه فروش کتاب، این قروض ایشان را پرداخت کنند. پدر این کار را انجام داد و از این طریق وارد کار انتشار شدند.»
وی در خصوص چگونگی تدوین کتاب «مفاتیح الجنان» گفت:
«شیخ عباس قمی به این دلیل مفاتیح الجنان را نوشتند، که کتابی به نام «مفتاح الجنان» در آن دوران وجود داشت، که در آن مطالب غیرمرتبطی وجود داشت؛ آن هم بدون سند. متأسّفانه این کتاب آلوده به روایات مجعول و نادرستى بود، که مرحوم شیخ عباس قمى و استادش حاجى نورى را سخت عصبانى کرده بود. همین امر سبب شد، که مرحوم شیخ‌عباس، به نوشتن اثر پر ارزش «مفاتیح الجنان» به جاى «مفتاح الجنان» اقدام کند.»
آخوندی افزود: «شیخ عباس در مقدمه مفاتیح الجنان هم به این مطلب اشاره کرده است. ضمن اینکه این‌کار اقدام مثبت و مفیدی بود و آن کتاب مبتذل را از دسترس مردم خارج کرد. طبیعتا نسبت به آثار دیگر هم باید این گونه رفتار شود؛ باید آنقدر کتب و آثار قوی عرضه شود، که جای خالی بعضی آثار را پر کند و به تبع آن کتاب هایی که از جنبه فرهنگی نازل هستند، کنار بروند.»
وی در همین زمینه اضافه کرد: «گاهی کتاب‌هایی عرضه می شود، که به نحوی مروج خرافات است. البته ممکن است، بعد از نشر از وجود آنها مطلع شویم، و به نهادها و مراکز اجرایی گزارش وجود این کتاب را بدهیم. کاری که در برخی برهه‌ها؛ انجمن اسلامی این کار را انجام می‌داد؛ به ناشران کتابهای ضد اسلام بود، تذکرات لازم را می‌داد اما فعالیتی که ناشران مذهبی انجام می‌دهند، در این حیطه نیست. وقتی شما باغی را آبیاری می‌کنید مقداری علف هرز هم از این آب سوء استفاده می کنند. در مورد کتاب های مبتذل هم بهترین راه این است، که ارشاد دقت بیشتری داشته باشد.»
