علامه حسن زاده آملی که بود؟

علامه حسن زاده در کجا متولد شدند؟

علامه حسن زاده آملی در اواخر سال ۱۳۰۷ هجری شمسی در آمل متولد و در حجر کفالت و تحت مراقبت پدر و مادری الهی، بزرگوار و اهل یقین، تربیت و از مادری عفیفه صدیقه طاهره و پاک از ارجاس حین الولادهکه معرفت و اخلاص و صداقت بود، پرورش یافت.

در حالی که شش ساله بود به مکتبخانه در محضر معلم روحانی شرفیاب شد و خواندن و نوشتن یاد گرفت و تعدادی از جزوات متداول در مکتبخانه‌های آن زمان را خواند تا اینکه در خردسالی تمام قرآن را به خوبی یاد گرفت.

پس از آن وارد دوره ابتدایی شد. تاریخ ورود وی به حوزه علمیه مهرماه سال ۱۳۲۳ هجری شمسی بود.

تحصیلات کتب ابتدائیه را که در میان طلّاب علوم دین معمول و متداول است از نصاب الصبیان و رساله عملیه فارسی آیه الله سید ابوالحسن اصفهانی گ و کلیات سعدی، گلستان سعدی و جامع المقدمات و شرح الفیه سیوطی و حاشیه ملأ عبدالله بر تهذیب منطق و شرح جامی بر کافیه نحو و شمسیه در منطق و شرح نظام در صرف، مطوّل در معانی و بیان و بدیع و معالم در اصول، تبصره در فقه و قوانین در اصول تا مبحث عام و خاص را در آمل که همواره از قدیم الدهر واجد رجال علم بوده، از محضر مبارک روحانیون آن شهر آیات عظام و حجج اسلام محمد آقا غروی و آقا عزیزالله طبرسی و آقا شیخ احمد اعتمادی و آقا عبدالله اشراقی و آقا ابوالقاسم رجایی فرا گرفت و از حضرت آیه الله عزیزالله طبرسی تعلیم خط می‌گرفت تا اینکه خودش در آمل چند کتاب مقدماتی را تدریس کرد.

علامه حسن حسن زاده آملی ۳ مهر ۱۴۰۰ علامه حسن زاده به علت عارضه ریوی در بیمارستان دارفانی را وداع گفت.

خدمات علمی و فرهنگی علامه حسن زاده آملی

این عالم و فیلسوف برجسته و شهره جهان اسلام که به زبان‌های فرانسوی و عربی نیز مسلط بود. آثار بسیاری در فلسفه، عرفان، ریاضی، نجوم، ادبیات فارسی و عربی دارد، همچنین برخی از مهم‌ترین آثار فلسفی و عرفانی چون اشارات، شفا و شرح فصوص الحکم را تصحیح کرده و بر آنها شرح و حاشیه نگاشته است. به باور حسن‌زاده آملی، فلسفه و عرفان اسلامی در مسیر واحدی است و دین، فلسفه و عرفان، با هم هماهنگ است. او ادعای یونانی‌بودن فلسفه اسلامی را نادرست می‌داند؛ به این دلیل که فیلسوفان مسلمان، اندیشه‌های فلاسفه پیش از اسلام را عمق بخشیده و پخته‌اند. به گفته یکی از شاگردان وی، حسن‌زاده بیشترین تأثیر را از ملاصدرا و ابن عربی گرفته است.

از جمله آثار فلسفی وی می توان به الاصول الحکمیه، الحجج البالغه علی تجرد النفس الناطقه، النور المتجلّی فی الظّهور الظّلّی، ترجمه و تعلیق الجمع بین الرّأیین، ترجمه و شرح سه نمط آخر اشارات، تصحیح و تعلیق شفا، تصحیح و تعلیق اشارات، تقدیم و تصحیح و تعلیق آغاز و انجام، تقدیم و تعلیق راسله اتحاد عاقل به معقول، دررالقلائد علی غررالفرائد، دروس اتحاد عاقل به معقول، رساله اعتقادات، رساله العمل الضابط فی الرّابطی و الرابط، رساله‌ای در اثبات عالم مثال، رساله جعل، رساله رؤیا، رساله مثل، رساله نفس الأمر و… اشاره کرد.

در حقیقت باید نگاشته‌های این عالم فرزانه را به پنج دسته: تألیف مستقل، شروح، حواشی و تعلیقات، تصحیح آثار دیگران و رسالات تقسیم کرد. یکی از نخستین آثار وی تصحیح و اعراب گذاری و تحشیه نصاب الصبیان است. ایشان همچنین علاوه بر این آثار، اشعار اثرگذار و جذاب به زبان طبری و فارسی در قالب دیوانی از خود برجای گذاشته است.

علاوه بر تالیف و نگارش کتاب های گوناگون، وی حدود ۱۷ سال به تدریس ریاضیات و هیات مشغول بود. حسن‌زاده پس از سکونت در قم، ۱۴ دوره شرح منظومه، ۴ دوره اشارات، یک دوره اسفار اربعه و ۴ دوره شرح فصوص قیصری را تدریس کرده است. شرح تمهید و مصباح الانس نیز از جمله دیگر تدریس‌های او است.

برخی از مکاشفات علامه حسن زاده آملی

۱- در شب سیزدهم ج ۱ سنه ۱۳۹۱ ه‍ ق = ۱۵/۴/۱۳۵۰ ه‍ ش ، در آمل به مراقبت نشسته بودم – و این شب مصادف با شهادت بى بى من لیله القدر و اءم ابیها، و اءم الائمه الاحد عشر، عصمه الله الکبرى سیده نساء العالمین حضرت فاطمه بنت خیر البشر – صلوات الله علیها – بوده است – پس از برهه اى ، اضطراب و بى تابى بسیار سخت و سهمگین عارضم شده بود، و بعد از آن انتقالى شگفت به من روى آورد که از آن خلوت رویا لذت بسیار برده ام ؛ و آن این که گوشه اى از حقیقت کریمه ((و اذ الوحوش حشرت )) (التکویر – ۶) را به من نمودن ، اشباح و اشکالى برایم متمثل شده اند، و به خصوص حیوانات گوناگون را رؤ یت کرده ام .

صابر باش که اگر دیر شود، مسلما دروغ نخواهد شد؛ قوله سبحانه ((و لربک فاصبر)) (المدثر – ۸) زود زود نمى دهند تا کم کم ظرفیت حاصل شود… علاوه این که کسانى که دیرتر مى گیرند پخته تر مى شوند و بهتر و برتر مى گیرند. برخى را مى شناسیم که زود راه برایش باز شده است ولکن اکثر حرفهاى او ساحلى است نه لّجّه اى ، اما براى جناب آخوند ملا حسینقلى همدانى پس از بست و دو سال راه باز شده است و چه اهل راز شده است . به نکته ۶۴۱ کتاب هزار و یک نکته این کمترین رجوع بفرمایید.
و نیز برخى از واقعه هاى دیگر چنان که در قصیده شقشقیه دیوانم گفته ام :

مرا زین گونه حالاتست بسیار نیارم گفتنش از بیم جاهل
به کتمانى نهانتر از نهانى بسر آورده ام طى منازل
ولى تا دم برآوردم ز دردم دهنها باز شد چون غرق نازل
به یکسو شعله ور شد شر حاسد به یکسو حمله ور شد طعن عاذل

این بود گوشه اى از عبارات حضرت مولى در رساله انسان در عرف عرفان که در مورد تمثلات و تجلیات اسمائى و صفاتى و ذاتى بیان شده است ، و همه این حقایق زیر سر مراقبت و حضور و عندیت است که ((شهود ملکوتى با عقول اکتسابى حاصل نمى شود فافهم .))

ز عقل و هوش بیرون نزد ما آى که عقل و هوش را ره نیست آنجاى

منبع:جلد دوم شرح دفتر دل-شارح:استاد صمدی آملی

۲-اثر ذکر لا اله الا الله

در شب جمعه یازدهم رجب ۱۳۸۸ ه‍ ق مطابق ۱۲/۷/۱۳۴۷ ه‍ ش بر اثر مراقبت و حضور التهاب و اضطراب شدیدى داشتم ؛ تا قریب یک ساعت به اذان صبح که به ذکر کلمه طیبه (( لا اله الا الله )) اشتغال داشتم ، دیدم سر تا سر حقیقت و همه ذرات مملکت وجودم با من در این ذکر شریف همراهند و سرگرم به گفتن (( لا اله الا الله )) اند؛ ناگهان به فضل الهى جذبه اى دست داد بسیار ابتهاج به من روى آورد،

مثل این که تندبادى سخت وزیدن گیرد، آنچنان صدایى پى در پى بدون هیچ مکث و تراخى بر من احاطه کرد و سیرى سریع پیش آمد که هزار بار از سرعت سیر جت سریع السیر در فضا فزون تر بود، و رنگ عالم را بدان گونه که دیده ام از تعبیر آن ناتوان هستم ، عجب این که در آن اثناء گفتم ، چه خوش است که به دنیا بر نگردم وقتى این معنى در دلم خطور کرده به یاد عائله افتادم که آنها سرپرستى مى خواهند باز گفتم : آنها خودشان صاحب دارند، به من چه ، تا چیزى نگذشت که از آن حال شیرین باز آمدم و خود را در آنجا نشسته بودم ، دیدم .

منبع:انسان در عرف عرفان

دو توصیه علامه حسن حسن زاده برای رسیدن به مقام های دنیوی

علامه حسن زاده فرمود: یک: نماز اول وقت بخوان، دو: رضایت والدین را داشته باش؛ عرض کرد: همین؟! فرمود: نه! اخلاص را هم چاشنی اش کن. اگر این دو عمل را با اخلاص انجام دادی در دنیا به هر جا اراده کردی و نرسیدی هر چه خواستی به من بگو.

 علامه ادامه داد: حداقل یک چله اینچنین باش، برای کارهای کوچک یک چله و برای حاجات بزرگ تر، بیشتر. رسول خدا(ص) فرمودند: کسی که ۴۰ روز خود را برای خدا خالص کند، کمترین اثرش آن است که حکیم می شود.