کراوات ایرانی است؛ آنچه درباره دراز آویز زینتی نمی‌دانستید!

آیا معادل فارسی کراوات «دراز آویز زینتی» است؟

کراوات در فارسی دستمال گردن خوانده می‌شود و واژه‌ای به عنوان دراز آویز زینتی وجود ندارد. اینکه حامد آهنگی در یکی از استندآپ های خود اینگونه کراوات را در فارسی بیان می‌کند، تنها جنبه طنز دارد.

آیا کراوات ریشه ایرانی دارد؟

در مورد ریشه ایرانی بودن کراوات گفته شده که در اوستا ۱۲ چیز را نیاز مرد جنگی دانسته‌اند که هشتمین آن کوئرس از ریشه کوئرت بود که در زبان پهلوی به آن گریوپان می‌گفتند و به روی زره بسته می‌شد.

این پارچه پهن را بزرگان و سرداران سپاه به صورت پهن و پیش‌سینه‌ای استفاده می‌کردند و نمونه پهن آن در نقوش طاق‌بستان دیده می‌شود.

نوئل مالکوم، پژوهش گر بریتانیایی، نیز در کتاب خود به نام تاریخچه مختصر بوسنی بر این باور است که کراوات نخستین بار از ایران در زمان ساسانیان به اروپا رفت. این ایرانیان پیروان مانی بودند و برای اینکه از دیگران متمایز نشان داده شوند از پارچه‌ای در جلوی پیراهن خود استفاده می‌کردند ولی در تاریخ معاصر توسط کروات‌ها به فرانسه برده شد و به دلیل تفاوت‌های زبانی، نام آن به کراوات تبدیل شد و به وسیله همسایه فرانسه یعنی انگلستان بیشتر مورد توجه قرارگرفت و به دنیا معرفی شد.

انواع کراوات در ایران باستان

با یک نگاه به نگاره‌ای که در نقش رجب (سه کیلومتری شمال تخت جمشید) کنده شده (شکل ۱) و به نظر «هرتسفلد» که آن را در Iran in the Ancient East – fig. 402 آورده است؛ پاپک پدر اردشیر است که رخت مادی بر تن دارد. به خوبی روشن می‌شود که «کئرت» کدامست و واژه‌ی کراوات از کجا گرفته شده است.

شکل ۱

این کراوات بیشتر به صورت پهن‌تر و پیش سینه‌ای دیده می‌شود که پادشاهان و بزرگان سپاه می‌بستند و در همه‌ی صورت‌های کنده شده روی سنگ و سکه‌های باستانی یافت می‌شود. برای نمونه سنگ نگاره‌ای را در طاق بستان (شکل ۲) می‌توان آورد.

شکل ۲

این پیشینه که تا دوره‌ی صفویه و بعد از آن هم رسم بوده (شکل ۳) که در صورت‌های شاه عباس دیده می‌شود؛ همان است که به زبان فرانسه «cuirasse» می‌گویند که از «corazza» ایتالیایی گرفته شده است و ریشه‌ی آن «کئرس» اوستایی است.

شکل ۳

بنا به گفته‌ی اروپاییان «cuirasse» از قرن پانزدهم در اروپا رواج گرفته شده و چون پیشینه‌ی کلاسیک نداشته برای آن ریشه‌ تراشیده‌اند و آن را از واژه‌ی حدسی «coracea» که در لاتین نیست گمان کرده‌اند و آن را ز ریشه‌ی لاتینی «coriaceus» به معنی «چرمی» و از ریشه‌ی لاتینی «corium» یعنی «چرم» دانسته و ناچار شده‌اند بگویند که این قسمت زره را در ابتدا از چرم می‌ساخته‌اند!!!

در مازندران تا چند سال پیش که هنوز لباس‌های محلی می‌پوشیدند، رسم بود که داماد شب عروسی، دستمال گردن سرخ یا سبز ببندد و این رسم مانند حلقه‌ای که به انگشت می‌کنند علامت دلبستگی به چیزیست.

کراوات؛ از نگاه اسلام

کروات یا زنّار (زُ – نّ) ، پارچه ای است که از زمان قدیم مسیحیان آن را به عنوان نشانه مسیحی بودن بر کمر یا شکم خود میبستند ، امروزه آن را به جای کمر بر گردن میبندند.

روایتی در این باره :روزی امام رضا (ع) با شخصی مسیحی مباحثه میکرد تا آنکه امام رضا (ع) با کلام خود او را مسلمان کرد ، سپس امام (ع) به یاران خود فرمود که آن شخص تازه مسلمان شده را غسل یاد دهند و آن پارچهء کراوات (زنّار) را با چاقو از کمرش پاره کرده و دور بیاندازند.

کراوات بعد از انقلاب

پس از انقلاب اسلامی سال ۵۷ در ایران دیده شده که با فروشندگان کراوات در ایران برخورد می‌شود.

به گزارش شرق به نقل از تابناک در سال ۹۱ یکی از فرماندهان نیروی انتظامی اعلام کرد که با کراوات زدن در بیمارستان های خصوصی برخورد می‌گردد. شرق در این باره نوشت :«احتمالا ایشان نمی‌دانستند که برخی از استادان هم کراوات می‌زنند و الا این را هم مطرح می‌کردند.»

طرفداران ممنوعیت استفاده از کراوات اینچنین می‌گویند :

کراوات به‌عنوان صلیب مسیحیت بوده و سمبل و نماد فرهنگ غربی است. بنابراین زدن آن را در اماکن عمومی که محل کار است به عنوان بخشی از تهاجم فرهنگی و متقابلا دفاع از فرهنگ ملی، ایرانی و اسلامی قدغن کرده‌اند.

شرق نیز در پاسخ اینگونه نوشته است که باهم می‌خوانیم:

از ابعاد حقوقی موضوع که بگذریم استدلال فرهنگی و به تعبیری اقدام در چارچوب نهی از منکر و امر به معروف که مسوولان نیرو بیان می‌کنند اولا چه کسی گفته و براساس کدام ادله، کراوات سمبل صلیب و مسیحیت است؟ علی‌القاعده اگر این‌گونه می‌بود، مبلغان مسیحی، کشیش‌ها، پاپ و کاردینال‌ها همه باید کراوات می‌زدند تا تصلیب و مسیحیت را رواج دهند. اتفاقا در غرب از جمله افرادی که کراوات نمی‌زنند، اصحاب کلیسا هستند. اما حتی فرض کنیم که حق با طرفداران این نظریه می‌بود و زدن کراوات سمبل مسیحیت و به صلیب کشیدن حضرت عیسی مسیح(ع) می‌شد، آیا ما مسلمانان، حضرت مسیح (ع) را پیامبر برگزیده حضرت باریتعالی نمی‌دانیم؟

ثانیا اگر قرار شود که ما کراوات را به این اعتبار که غربی است و از غرب آمده، کنار بگذاریم در آن صورت یونیفرم نیروی انتظامی را هم براساس همان استدلال باید بگذاریم کنار، چون یونیفرم و پوشیدن آن هم غربی است. عباس‌میرزا شاهزاده اصلاح‌طلب از جمله نخستین اقداماتش ایجاد ارتش مدرن در ایران بود و از آن مقطع بود که یونیفرم توسط مستشاران نظامی غربی به ایران آمد. اگر یونیفرم نیروی انتظامی را به عنوان غرب‌زدگی بگذاریم کنار، راه‌حل، آن می‌شود که کت و شلوار را جایگزین آن کنیم. اما بدبختی آن است که کت و شلوار هم از غرب آمده. آنچه که ایرانی و متعلق به فرهنگ خودی بوده، سرداری، کلاه‌پوستی، شلوار نطنزی، البسه قبایل و عشایر مختلف، قبا و غیره است. حتی تصور اینکه نیروی انتظامی ملبس به البسه فرهنگ ایرانی و ملی باشد غیرممکن است.

اگر خواسته باشیم خیلی جدی همه مظاهر غربی را از جامعه جمع‌آوری کنیم، در آن صورت پخش بازی‌های فوتبال اروپا که میلیون‌ها نفر از هموطنان‌مان با اشتیاق از نیمه شب تا ساعات اولیه بامداد می‌نشینند نگاه می‌کنند و فردایش هم در اداره، بازار و یحتمل در خود نیروی انتظامی با آب و تاب و ولع گل‌ها را برای همدیگر تعریف می‌کنند، خیلی بیشتر اشاعه فرهنگ غربی است تا زدن کراوات. بماند پیتزا، همبرگر، رستوران‌های «فست‌فود»، موبایل، سریال‌های تلویزیونی و صدها فیلم غربی و آمریکایی که سالانه از تلویزیون خودمان پخش می‌شود یا در پرده‌های سینماهای شهرهایمان به نمایش گذاشته می‌شود، اینترنت و… همه را باید جمع کنیم. این استدلال که کراوات رواج منکر است و نیروی انتظامی از بابت وظیفه و تکلیفش در باب امر به معروف و نهی از منکر دارد دخالت می‌کند هم پایه و منطقی ندارد.

شاید دوست داشته یاشید: ترفندهای خوش‌تیپ بودن؛ چه رنگی را با چه رنگی ست کنیم؟

آیا شما از کراوات استفاده می‌کنید؟ نظر شما درباره آن چیست؟ لطفا نظرات خود را در بخش «نظرات» باما به اشتراک بگذارید.