قیامت چه روزی است؟

امیدواریم از خواندن این مطلب، ((قیامت چه روزی است؟)) لذت ببرید و برایتان مفید باشد،از همراهی شماسپاسگذاریم.

این مطلب در ابان ماه ۱۴۰۲ بروزرسانی شده است.

قیامت، روزی که بنابر آموزه‌های اسلام تمام انسان‌ها به خواست الهی برای محاسبه اعمالی که در دنیا انجام داده‌اند در پیشگاه الهی جمع می‌شوند. پیش از این روز وقایعی شگفت در زمین و آسمان روی می‌دهد که به اشراط الساعه معروف است. قرآن و روایات تاکید دارند که زمان قیامت، بر کسی جز خدا معلوم نیست.

برای محاسبه اعمال انسان، علاوه بر اعمالی که به صورت مُجَسَّم و عینی در پیش چشم او قرار دارد، نامه اعمال انسان که تمام اعمال انسان در آن ضبط شده به او داده می‌شود. کسی که نامه اعمالش به دست چپش داده شود، اهل دوزخ است و آنکه نامه اعمالش به دست راستش داده می‌شود، یعنی نیکوکار بوده و اهل بهشت و رستگاری است. گواهانی نیز که شاهد اعمال انسان بوده‌اند برای شهادت‌دادن وجود دارند.

اعمال انسان در آن روز با پیشوایان دینی(پیامبر اکرم(ص)، امامان و صالحان) سنجیده می‌شود و کسی که اعمال و اعتقاداتش شباهت بیشتری با اعمال و اعتقادات ایشان داشته باشد، سعادتمندتر خواهد بود.

قیامت

قیامت در لغت از قیام، خیزش وبرخاستن است؛ و در اصطلاح، برخاستن انسان از خاک و حضور در عالم پس از مرگ از آن یاد می‌شود.

از جمع آیات قرآن به دست می‌آید که مدت زمان قیامت طولانی است.

زمان دقیق قیامت و این که در چه زمانی اتفاق می‌افتد معلوم نیست، اما در آیات و روایات شواهد و علاماتی برای زمان وقوع آن ذکر شده است که به سه دسته تقسیم می‌شوند:

الف. – حوادثی که قبل از پایان جهان محقق می‌‌گردد.

ب. – حوادثی که در آستانه پایان جهان پدیدار می‌‌شود.

ج. – حوادثی که در آغاز رستاخیر و بازگشت به حیات مجدد ایجاد می‌‌شود.

همچنین انسان پس از مرگ وارد عالم قیامت نمی‌شود، بلکه به عالم برزخ وارد می‌شود. منظور از عالم برزخ، جهانی است که میان دنیا و عالم آخرت قرار دارد، یعنی هنگامی که روح از بدن جدا می‌شود، پیش از آن که بار دیگر در قیامت به بدن اصلی باز گردد، در عالم برزخ بسر می‌برد.

بنا بر این از آن چه ذکر شد معنای قیامت مشخص می‌شود.

تقسیم قیامت به قیامت صغری و قیامت کبری

هر کس می‌‌میرد قیامت صغراى او بر پا می‌‌شود (من مات قامت قیامته) و سرآغازى است براى پاداش و کیفر‌ها که بخشى جنبه برزخى دارد و بخش دیگرى در قیامت کبرى یعنى قیامت عمومى انسان‌ها دامانشان را می‌‌گیرد، و در هیچ یک از این دو مرحله نه چاره‌‌جویی‌ها مؤثر است، و نه در برابر اراده الهى یار و یاورى وجود دارد.

هول قیامت صغرى مثل هول قیامت کبرى است با این فرق که در قیامت صغرى هولش فردى است و در قیامت کبرى هولش جمیع خلق را فرا می‌‌گیرد.

انسان‌ها در روز قیامت چگونه محشور میشوند؟

رسول خدا (ص) فرمودند: همه مردم (غیر اهل تقوا) در روز قیامت، برهنه محشور میشوند و خدای تعالی ده گروه از امت من را در روز قیامت از صفوف مسلمانان جدا می‌کند و قیافه هایشان را تغییر می‌دهند. این ۱۰ گروه عبارتند از:

۱- سخن چینان (که به شکل میمون در می‌آیند.)

۲- حرام خواران (که به شکل خوک در می‌آیند.)

۳- ربا خواران (وارونه وارد محشر میشوند.)

۴- حاکمان جور (کور به عرصه محشر می‌آیند.)

۵- افراد خودخواه و خود پسند (گنگ و کر محشور میشوند.)

۶- عالمان بی عمل (زبانشان را می‌جوند و چرک از دهانشان بیرون می‌آید.)

۷- آزار دهندگان همسایه (با دست و پای بریده وارد میشوند.)

۸- آن‌هایی که دوبهم زنی کرده اند (به شاخه‌ای از آتش آویزان می‌شوند.)

۹- شهوت پیشگان و کسانی که خمس و زکات خود را نمی‌پردازند (با بویی بد‌تر از مردار وارد محشر میشوند.)

۱۰- تکبر کنندگان (لباس‌های آتشین بر آن‌ها می‌پوشانند.)

چهره انسان‌ها در قیامت

عقیده صحیح در مورد معاد آن است که هم روحانی و هم جسمانی است. در این میان نظرات دیگری نیز وجود دارد. هم چنین در کیفیت معاد جسمانی نیز اختلاف نظر وجود دارد.

مرحوم علامه مجلسى می ‏گوید: معاد جسمانى از امورى است که همه صاحبان ادیان در آن اتفاق نظر دارند و از ضروریات دین محسوب مى‏ شود و منکران آن از زمره مسلمین خارجند، آیات کریمه قرآن در این زمینه صراحت دارد و قابل تأویل نیست و اخبار در این زمینه متواتر است و قابل انکار نیست.

اینان می ‏گویند: درست است که کانون پاداش و کیفر و لذّت و ألم، روح است، ولى ما می‌دانیم که روح، بسیارى از لذّت‏ها و آلام را از طریق چسم دریافت مى ‏کند. بنابراین، باید معاد جسمانى باشد همان طور که ظاهر آیات و روایات بر همین امر دلالت دارد آیاتى از قبیل:

۱- «أَیَحْسَبُ الْإِنسَانُ أَلَّن نَجْمَعَ عِظَامَهُ بَلَى قَادِرِینَ عَلَى أَن نُّسَوِّیَ بَنَانَهُ»؛ آیا انسان مى ‏پندارد که استخوان‏هاى او را جمع نخواهیم کرد، آرى قادریم که حتى خطوط سر انگشتان او را موزون و مرتب کنیم.

۲- بگو همان کسى آن را زنده مى ‏کند که نخستین بار آفرید و او به هر مخلوقى آگاه است».

۳- خداوند کسانى که در قبر‌ها هستند را زنده می کند.

۴- در صور دمیده م ى‏شود پس همه از قبر‌ها به سوى پروردگارش شتابان می روند.

چه کسانی در روز قیامت حسرت می خورند؟

نمونه اول کسی است که آخرت خود را برای دنیای دیگران بفروشد. پیامبر اکرم (ص) می فرماید« پشیمان تر از همۀ مردم در روز قیامت مردی است که آخرت خود را به دنیای دیگران فروخته باشد.(کنزالعمال ج ۳ صفحه ۵۱۰)

نمونه دوم کسی که از عدالت بگوید و خود عدالت را رعایت نکند. امام صادق(ع) می فرماید: پشیمان ترین شخص در روز قیامت کسی است که برای مردم از عدالت سخن بگوید اما خودش به دیگران عدالت روا ندارد.(وسائل الشیعه ج ۱ صفحه ۲۹۵ )

 نمونه سوم، حضرت علی(ع) می فرماید: روز قیامت بزرگترین افسوس، افسوس مردی است که مالی را به ناروا گردآورده به دوزخ می رود و آن مال را برای کسی به ارث گذارد که در طاعت خدا خرج کند و به بهشت می رود. در بعضی روایات می‌گویند آنقدر حسرت می‌خورد که انگشتش را تا به بازویش می خورد.

آیا حسرت مخصوص کافران و مشرکان است؟

 از روایات معلوم می‌شود که مومنین هم حسرت می‌خورند که چرا بیشتر توشه جمع نکردند، البته این حسرت وقت حساب و کتاب هست، ولی وقتی وارد بهشت می شوند آنجا دیگر حسرت  جا ندارد و حسرت نمی‌خورند.

حجت الاسلام والمسلمین انصاری به نمونه ای  از حسرت در روز قیامت اشاره کرد و گفت: داستان حسرت در روز قیامت مانند داستان کسانی است که با حضرت خضر در ظلماتی وارد غار شدند. در آنجا به افراد گفته شد هر کس از روی زمین چیزی بردارد و یا برندارد پشیمان می‌شود، برخی گفتند اگر برداریم پشیمان می‌شویم، پس چه لزومی دارد که بار خود را سنگین کنیم و بعضی هم مقداری برداشتند، وقتی معلوم شد، آن چیز گوهر گرانبها بود هر دو گروه پشیمان شدند، هم آنها که برداشته بودند که چرا کم برداشتند و هم آنها که اصلا برنداشته بودند.

 مسئله ای که قابل دقت و بررسی است اینکه در روز قیامت مؤمن و غیر مؤمن حسرت  می‌خورند شاید به همین علّت «یوم الحسره» می نامند.

جایگاه قیامت در قرآن

بنابراین قیامت چنین جایگاهی در قرآن دارد و بخشی از زندگی انسان را تبیین می‌کند. در واقع قرآن کریم دارد چشم ما را به حقایق این عالم باز می‌کند و گویی به ما می‌گوید: «ای انسان چشمت را باز کن، نکند خیال کنی موجودی هستی که روزگار تو را به وجود آورده و چند روزی می‌خوری و می‌خوابی و کار تمام می‌شود. نه! تو قبل از این دنیا در عالم دیگری که عالم موت بود حضور داشتی، تو را به دنیا آوردیم و امکاناتی برایت فراهم کردیم تا رشد کنی. هنگامی هم که بمیری کار تمام نمی‌شود و دوباره بیدار خواهی شد و به زندگیی که خودت برای خودت رقم زده‌ای ادامه خواهی داد».

با این نگاه اولاً ما متوجه می‌شویم که زندگی ما یک سیر برنامه‌ریزی شده و دقیق دارد که محدود به این دنیا نیست. قبل و بعدی دارد و حساب و کتابی. ثانیاً آیات قیامت در قرآن را بهتر درک خواهیم کرد و نسبت آیات معاد را با زندگی خودمان بهتر خواهیم فهمید.

آیات قیامت در قرآن حدود یک سوم از تعداد آیات را به خود اختصاص داده، که نشان اهمیت آن است. خود آیات معاد نیز بحث‌های فراوان و مختلفی را مطرح کرده که در اینجا به بعضی از آن‌ها اشاره کردیم. حال به نظر شما نخ تسبیحی که تمام این مباحث را به یکدیگر مرتبط می‌کند چیست؟ به عبارت دیگر این حجم از آیات با این فراوانی از مطالب مختلف درباره قیامت چه هدفی را دنبال می‌کند؟

یکی از علمای ربّانی در این باره نکته لطیفی را بیان کردند، ایشان می‌فرمودند به گمان من خداوند می‌خواهد عالَم انسان را عوض کند. ظرفیت انسان بسیار بسیار بزرگ‌تر از این دنیا است. اگر چشم انسان به حقایق بزرگی که در این عالم وجود دارد باز شود و اگر ببیند خدای متعال چه چشم‌روشنی‌هایی برای او در نظر گرفته است، خوب می‌فهمد که چگونه باید با این دنیا رفتار کند. اگر انسان و به تبع آن جامعهٔ انسانی دلدادهٔ آخرت که عالم اکبر است شد، کارهای بسیار بزرگی خواهد کرد که قابل تصور نخواهد بود، همچنان که از دوران ظهور حضرت مهدی سلام الله علیه خبر داده‌اند و فرموده‌اند که نعمات دنیایی به وفور در اختیار همه قرار خواهد گرفت و عدالت در جان انسان‌‌ها و به تبع در جامعه برپا خواهد شد. بنابراین قرآن در جهت سازندگی انسان و رشد و اعتلای او با این جدیّت به مسأله قیامت پرداخته است.