شهر جرجان کجاست

شهر قدیم جرجان چیزی حدود ۷هزار سال قدمت دارد و کاملاً مشخص است شهری با چنین پیشینه‌ای به‌راحتی از صفحه جغرافیا محو نمی‌شود. کافی است نگاهی به نقشه بیندازید تا کاملاً متوجه شوید که شهر جرجان کجاست. در واقع در استان گلستان و جنوب غربی گنبد کاووس با فاصله‌ای حدود ۸۵ کیلومتر از شمال شرق استرآباد، شهر تاریخی جرجان را پیدا می‌کنید. این مکان خوش‌مسیر است و جاده‌ای هموار دارد؛ اما باز هم پیشنهاد می‌کنیم بسته به فصلی که برای سفر به این منطقه انتخاب کرده‌اید، تجهیزات لازم برای سفر در جاده‌های بیرون‌شهری را همراه داشته باشید.

جاذبه های تاریخی

این شهر در دوران ساسانیان و قبل از اسلام در ایران بنا شد و در آن زمان یکی از مهم‌ترین شهرهای ایران باستان بود. جایگاه این منطقه پس از اسلام هم حفظ شد و به اندازه‌ای گسترش پیدا کرد که گفته می‌شود به لحاظ مساحت، شعاع جرجان از بنای گنبد قابوس تا امامزاده یحیی امتداد داشت. به این ترتیب می‌توان گفت جرجان در دوران اوج خود نزدیک به ۴ کیلومتر مساحت داشت و چنین وسعتی باعث شده تا مقدار زیادی از خرابه‌های این شهر هنوز هم پابرجا باشد. در کتاب‌های قدیمی هم شاهد اشاره‌های زیادی به این مکان هستیم. بر اساس مستندات تاریخی، این شهر در پایان دوران ساسانیان به‌عنوان مهم‌ترین شهر شمال ایران شناخته می‌شود.

باستان‌شناسان اهمیت شهر جرجان را با شهرهای مهم ایران باستان مانند مرو، ری و جندی‌شاپور برابر می‌دانند. اهمیت این مکان در زمان خود باعث شده است تا آثار باستانی چشمگیری در این شهر تاریخی وجود داشته باشد. این آثار باستانی، جرجان را به شهری مهم در میان باستان‌شناسان و علاقه‌مندان تاریخ کهن ایران تبدیل کرده. به شما قول می‌دهیم اگر به مطالعه تاریخ ایران باستان علاقه‌ دارید و از گردشگری در مکان‌های قدیمی لذت می‌برید، در این سفر با کوله‌باری از اطلاعات سودمند و خاطره‌های خوش همراه شوید.

در کنار جذابیت‌های تاریخی، یافته‌های باستان‌شناسی ثابت کرده که جرجان مهد سفال و آبگینه بوده است. صنایع دستی سفالی و بلوری زیبایی در این منطقه پیدا شده که از هنر صنعت‌گران ایران‌باستان حکایت دارد. جالب است بدانید در روزگاران قدیم برجی با ارتفاع حدود ۳ متر در مرکز شهر بنا شده بود تا کاروان‌سالارها مسیر آن را راحت پیدا کنند و در بیابان گم نشوند. امروز بقایای این برج در شهر قدیمی وجود دارد و یکی از قسمت‌‌های دیدنی این منطقه است.

وضعیت جرجان جدید

اکنون از شهر جرجان خرابه‌ای بیش به جا نمانده است. به عبارتی از شهری که حدود ۱۲۰۰ هکتار وسعت داشت، چیزی حدود ۲۵۰ هکتار ویرانه دیده می‌شود. در زمان‌های قدیم تمام معبرهای این شهر با معماری هندسی آذین شده بود و برای حمل‌و‌نقل راحت‌تر مردم و حیوانات، مسیرهای اصلی جرجان کاملاً سنگ‌فرش بود. همانند دیگر شهرهای باستانی، در اطراف این شهر دیوارهای بلندی کشیده شده بود و یک خندق عمیق، از مردمان آن محافظت می‌کرد.

این روزها از دیوار دور شهر و خندقی که به آن اشاره کردیم خبری نیست و حتی ویرانه‌های این بناها هم تا حد زیادی از بین رفته است. خوشبختانه به رغم نابودی بیشتر قسمت‌های شهر جرجان، باز هم کاوش‌های باستان‌شناسی چشمگیری در این منطقه انجام شده و اطلاعات جالبی از تمدن مردمان شهر قدیم جرجان به جای مانده است. برای نمونه می‌توان به کانال فاضلابی اشاره کرد که در سرتاسر شهر وجود داشت و بهداشت جرجان را تضمین می‌کرد. کانالی که از آن صحبت می‌کنیم در عمق سه متری زمین حفر شده بود. در خانه‌‌های این شهر نیز قسمتی برای قراردادن آذوقه در نظر گرفته شده بود و بیشتر خانه‌ها چاه اختصاصی برای تأمین آب شرب داشتند.

با نگاهی به بقایای شهر قدیم جرجان به‌راحتی متوجه خواهید شد که این شهر بر اساس نقشه و معماری حرفه‌ای بنا شده و قرارگرفتن ارگی بزرگ با شش ضلع در مرکز جرجان از دقت و ظرافت معماران این شهر حکایت دارد. در گوشه و کنار جرجان بناهای مذهبی و صنعتی وجود داشت. این بناها در اطراف ارگ این شهر احداث شده بود تا زمینه تجارت و زندگی راحت را برای اهالی این شهر فراهم کند.

علت سقوط شهر جرجان

بر اساس متون تاریخی، «یزیدبن مهلب» در سال ۹۸قمری جرجان را تسخیر کرد و از آن زمان به بعد مردمان این شهر مانند دیگر قسمت‌های ایران به اسلام گرویدند. این مکان در دوران قبل و بعد از اسلام مکانی پررونق بود و بسیاری از بزرگان و دانشمندان آن زمان در این منطقه زندگی می‌کردند. به لحاظ معماری نیز این شهر یکی از زیبا‌ترین شهرهای منطقه بود و جذابیت‌های معماری آن را با شهرهای مطرح مقایسه می‌کردند.

شکوفایی جرجان پس از اسلام در دوران صفاریان، علویان، سامانیان و آل‌زیار ادامه پیدا کرد و در دوران خوارزمشاهیان به اوج رسید. اما در نهایت دست روزگار بر جلال و شکوه آن پرده کشید و حمله مغول‌ها در سال ۶۱۸قمری، شهر باستانی جرجان را به ویرانه‌ای تبدیل کرد. پس از این حمله، جرجان از اقتدار و عظمت افتاد و وقوع چندین زلزله سهمگین، کار یکی از باستانی‌ترین شهرهای ایران‌زمین را یکسره کرد.

دیدنی های شهر

بازدید از جرجان چیزی حدود یک روز زمان نیاز دارد. ازآنجایی‌که در این منطقه تعدادی از جاهای دیدنی گلستان وجود دارد، پیشنهاد می‌کنیم با یک تیر چند نشان بزنید و در کنار بازدید از آن، به بازدید از دیوار تاریخی گرگان بروید. این دیوار پس از دیوار چین، بزرگ‌ترین دیوار دفاعی دنیای قدیم به حساب می‌آlد و چیزی حدود ۲۰۰ کیلومتر طول و ۱۰ متر پهنا داشته است. جرجان فاصله چندانی با امامزاده یحیی و میل گنبد ندارد. اگر اهل بازدید از مکان‌های زیارتی هستید، حتماً زیارت از این امامزاده را به برنامه مسافرتی خود اضافه کنید. در کنار این مکان‌‌ها، همسایگی شهر قدیم جرجان به گنبد کاووس را به فال نیک بگیرید و از جاذبه‌های این منطقه غافل نشوید.

امکانات رفاهی و اقامت

شهر جرجان مدت‌ها پیش نابود شده است؛ در نتیجه به لحاظ امکانات رفاهی هیچ انتظاری از آن نباید داشته باشید؛ پس برنامه سفر خود را به‌گونه‌ای آماده کنید که برای گذران شب به گنبد کاووس بازگردید. بهتر است بهار و تابستان را برای سفر به این منطقه انتخاب کنید؛ چرا که این ناحیه آب‌و‌هوای سرد و خشکی دارد و سفر در ایام سرد سال به جرجان خوش نخواهد گذشت.

مسیر دسترسی

برای رسیدن به شهر قدیمی جرجان، نقشه زیر را دنبال کنید:

شهر جرجان یادآور شکوه و ‌جلال ایران باستان است و بازدید از این شهر گردشگران را به دوران‌های قدیم و زندگی مردمان آن زمان می‌برد. به همین دلیل به شما قول می‌دهیم گردشگری در جرجان نه‌تنها برایتان خاطره‌انگیز خواهد بود، بلکه در سفر به شهر تاریخی جرجان فرصتی مهیا ‌شود که در کنار بازدید از این شهر باستانی، در مکان‌های دیدنی اطراف این ناحیه گردش کرده و مسافرتی خاطره‌انگیز را تجربه کنید. در پایان پیشنهاد می‌‌کنیم اگر تاکنون سری به جرجان زده‌اید، در قسمت نظرات برای ما و دیگر مخاطبان ره بال آسمان از خاطره‌های خوش این مسافرت و گردش در این مکان تاریخی بگویید و تجربه‌های گردشگری خود را به اشتراک بگذارید.

این مطلب صرفا جنبه تبلیغاتی(رپورتاژ) داشته و مجله اینترنتی  ایران فان هیچ مسئولیتی را در رابطه با آن نمی‌پذیرد.

منبع: blog.rahbal.com